Professional Limitations and Capabilities of People with Various Disabilities
Abstract
The availability for work and durability of employment of disabled people depends on a range of factors. These are factors of demographic-social, cultural, economic, legal, organizational-institutional nature. These are also factors of biomedical nature (psychological-personal and medical) that shape individual functional abilities of the individual, i.a. the nature of cognitive processes, knowledge acquisition, development of skills and competences that are significant from the point of view of professional path, efficiency of work that is provided, mobility, flexibility or adaptability skills. The aim of this paper is to discuss functional nature of people with various disabilities in the context of professional limitations and capabilities.
References
APA – American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, (2000) [DSM-IV-TR] (Fourth Edition, Text Revision), Washington DC.
Barczyński A. (2006). Rynek pracy a potrzeby i oczekiwania osób z niepełnosprawnością intelektualną. „Aktywizacja Zawodowa Osób Niepełnosprawnych”, nr 3–4.
Bogusiewicz K., Boczkowska K. (2006), Komputer narzędziem aktywizacji zawodowej osób z dysfunkcją narządu wzroku, „Aktywizacja Zawodowa Osób Niepełnosprawnych”, nr 3–4.
Borak-Kwapisz J. (1998), Osoby z chorobami układu oddechowego, [w:] Ostrowska A., Szczepankowska B. (red.), Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym, Zeszyty Informacyjno–Metodyczne Doradcy Zawodowego, Krajowy Urząd Pracy.
Borek J. (2006). Aktywna polityka rynku pracy szansą na aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych, „Aktywizacja Zawodowa Osób Niepełnosprawnych”, nr 3–4 (7–8).
Borek J. (2005), Niepełnosprawni woj. mazowieckiego wg Narodowego Spisu Powszechnego, [w:] Staręga-Piasek J. (red.) Niepełnosprawność i Rehabilitacja, nr 4, IRSS, Warszawa.
Borek J.(in cooperation with Krysik K.) (2008). Część I, Podsumowanie i wnioski, [w:] Borek J., Krysik K., Brosz K., Chludziński K., Wchodzenie, utrzymanie, powrót na rynek pracy osób po chorobie psychicznej. Raport z ewaluacji projektu, PFRON, Agencja Nasze Sprawy, Katowice.
Borek J. (2012). Wspieranie zatrudnienia osób niepełnosprawnych a zmieniające się warunki otoczenia. In Gagacka M., Gołebiowski M. (red.) Wsparcie społeczne. Między teorią a praktyką. Wybrane problemy, UTH im. K. Pułaskiego w Radomiu, Radom.
Borek J. (2017). Praca osób niepełnosprawnych-litera Konwencji ONZ a polska rzeczywistość. In Garbat M., Paszkowicz M. (red.) Osoby z niepełnosprawnościami w polityce społecznej. Tom 2: 25-lecie systemu rehabilitacji zawodowej i społecznej w Polsce, UZ, Zielona Góra.
Borek J., Krysik K., K.Brosz., K.Chludziński (2008). Wchodzenie, utrzymanie, powrót na rynek pracy osób po chorobie psychicznej. Raport z ewaluacji projektu, Nasze Sprawy, PFRON, Warszawa.
Borek J., Olszewski M. (2017). Ekonomiczne i społeczne przesłąnki aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami, [w:] Klementowska A., Pietrulewicz B. (red.) Edukacja i praca w procesie rozwoju zawodowego, PTF, IIBiNoP, UZ, Zielona Góra.
Borek J., Borek E. (2015). Aktualne problemy aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością psychiczną, [w:], Paszkowicz A., Garbat M. (red.) Osoby z niepełno sprawnościami na współczesnym rynku pracy. Ku pełnemu uczestnictwu w rynku pracy, UZ, Zielona Góra.
Boryczka M. (2006). Osoby niepełnosprawne w środowisku lokalnym, „Aktywizacja Zawodowa Osób Niepełnosprawnych”, nr 1–2 (5–6).
Coutler S. J. (1974). The totalny deaf, the Deafned, the Hard-of-Hearing Signer, „Educational and Psychological Aspects of Deafness Springfield”.
Danielewicz D. (2005). Zachowania agresywne, samouszkadzające i stereotypowe młodzieży i młodych dorosłych z autyzmem – przegląd badań, [w:] Szczupał B. (red.), Młodzież niepełnosprawna – szanse i zagrożenia w aktualnej rzeczywistości społecznej, Kraków.
Duda W., Kukla D. Zając M. (2014). Elementy zarządzania karierą zawodową osób z niepełnosprawnością, AJD, Częstochowa.
Gersternkornowa Z. (2007, second quarter), Zespół Downa – problem genetyczny i społeczny, „Marzenia i Fakty”, Kwartalnik Łódzkiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych.
Goodman R., Scott S. (2000), Psychiatria dzieci i młodzieży, Wrocław.
Gorczycka E. (2005). Psychologiczne i społeczne uwarunkowania aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. „Aktywizacja Zawodowa Osób Niepełnosprawnych”, nr 1(1).
Górska E. (2007). Projektowanie stanowisk dla osób niepełnosprawnych ruchowo, „Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych”, nr 11–12.
Hampel K., Gadzinowska Ż. (2017). Zarządzanie ryzykiem na stanowisku pracy zajmowanym przez osobę z orzeczoną niepełnosprawnością, [w:] Paulina Ucieklak-Jeż (red.) PRAGMATA TES OIKONOMIAS, Praca Naukowa Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, nr XI.
Horner R.H., Carr E.G., Strain P. S., Todd A.W., Reed H.K. (2002), Problem behavior interventions for young children with autism: A research synthesis, „Journal of Autism and Developmental Disorders”.
Hopkins A., Appleton R. (1999). Padaczka. Pruszyński i S-ka, Warszawa.
Hulek A. (1969). Teoria i praktyka rehabilitacji inwalidów. Wydawnictwo PZWL, Warszawa.
Jakubowska T., Kuran. W. (1998). Osoby z zaburzeniami neurologicznymi, [w:] Ostrowska A., Szczepankowska B. (red.), Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym, Zeszyty Informacyjno–Metodyczne Doradcy Zawodowego, Krajowy Urząd Pracy, nr 10.
Johnson K.L., Amtmann D., Yorkston K.M., Klasner E.R., Kuehn C.M. (2004, Jan-March), Medical, psychological, social, and programmatic barriers to emplyment for people with multiple sclerosis, “Journal of Rehabilitation”.
Karta Praw Osób Niepełnosprawnych (Dz.U. z 1997, nr 50, poz. 475).
Kirenko J. (1998). [w:] Ostrowska A., Szczepankowska B. (red.), Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym, Zeszyty Informacyjno–Metodyczne Doradcy Zawodowego, Krajowy Urząd Pracy.
Kirenko J. (2004). Psychofizyczne i społeczne możliwości funkcjonowania osób z upośledzeniem umysłowym, [w:] Rehabilitacja osób niepełnosprawnych jako służba społeczna, Warszawa.
Kirenko J. (2006). Oblicza niepełnosprawności. Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza w Lublinie.
Kołodziej W. (2005). Problemy rehabilitacji zawodowej i zatrudniania osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi, „Aktywizacja Zawodowa Osób Niepełnosprawnych”, nr 3.
Kołodziej W. (2006). Przyczyny bierności zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi, „Aktywizacja Zawodowa Osób Niepełnosprawnych”, nr 1–2.
Kotowski S. (1998). Osoby niewidome i słabowidzące, [w:] Ostrowska A., Szczepankowska B. (red.), Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowy, Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego, nr 10.
Kowalczyk O. (2003). Rola pomocy osobistej w procesie integracji społecznej osób niepełnosprawnych w Polsce i innych krajach, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oscara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
Kowalik R. (2006). Rola słuchu w życiu człowieka niewidomego, „Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych”, nr 5(97).
Kryńska E., Poliwczak I. (2013). Warunki dotychczasowych badań dotyczących aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych. Zatrudnienie osób niepełnosprawnych – perspektywy wzrostu. Raport syntetyczny, IPiSS, CBOS, PFRON, Warszawa.
Kuc-Woyciechowska D. (2007). Świat głuchnie, „Praca i Zdrowie. Polskie Forum Ochrony Pracy”, nr 5.
Kuran W. (1986). Padaczka, [w:] Encyklopedyczny słownik rehabilitacji, PZWL, Warszawa.
Łuczak A., Kurkus-Rozowska B., Kamińska J. (2007). Poradnik dla asystenta zawodowego spółdzielni socjalnej, Warszawa.
Majewski T. (1994). W sprawie definicji osoby niepełnosprawnej. Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej nr 1.
Majewski T. (1995). Polityka i ustawodawstwo mające wpływ na zatrudnienie osób z uszkodzonym wzrokiem. Belfast, 22–24 czerwca 1995 r., „Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej”, nr 3.
Majewski T., Szczepankowska B. (1998). Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych, [w:] Szczepankowska B., Ostrowska A. (red.), Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym. Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego, Warszawa.
Majewski T. (2004). Rehabilitacja zawodowa i zatrudnienie osób niewidomych i słabo widzących, Warszawa.
Majewski T. (2005a). Jak zatrudnić osoby z uszkodzeniem kończyn górnych? „Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych”, nr 5.
Majewski T. (2005b), Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych, CB-RRON. Warszawa.
Majewski T. (2007a). Jak zatrudniać osoby niepełnosprawne? Poradnik dla pracodawców. KIG-R,
Warszawa.
Majewski T. (2007b), Jak zatrudniać osoby niewidome? „Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych”, nr 7–8.
Majewski T. (2007c), Jak zatrudniać osoby z uszkodzeniem kończyn dolnych? „Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych”, nr 6
Majewski T. (2007d). Problemy w komunikowaniu się z niektórymi pracownikami niepełnosprawnymi, „Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych”, nr 11–12.
Majewski T., Miżejewski C., Sobczak W. (2007), Gmina a niepełnosprawność. Podręcznik dla samorządów gminnych z zakresu aktywizacji zawodowej i rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych, Krajowa Izba Gospodarczo Rehabilitacyjna, Warszawa.
Malik T. (2011). Szanse i bariery w edukacji i aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych intelektualnie, [w:] Franczak M. (red.), Edukacja i aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnościami, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa,
Wałbrzych.
Matson L.J., Benavidez D.A., Compton L.S., Paclawskyj T., Baglio C. (1996), Behavioral treatment of autistic person: A review of research from 1980 to the present. Research in Developmental Disabilities, 17.
Meder J. (1998). Osoby z zaburzeniami psychicznymi, [w:] Szczepankowska B., Ostrowska A. (red.), Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym. Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego, Warszawa.
Mesibow G.B., Handlan S., (1997), Adolescents and adults with autism In Cohen D.J., Volkmar F.R. (Eds.), Handbook of Autism and Pervasive Developmental Disorders, New York.
Migas A. (2007). Możliwości zawodowe osób niepełnosprawnych ruchowo, „Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych”, nr 11–12.
Moskalewicz B. (1998), Osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu z powodu chorób reumatycznych oraz amputacji kończyn, [w:] Ostrowska A., Szczepankowska B. (red.), Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym, Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego, Krajowy Urząd Pracy, nr 10.
Mrugalska K. (1998), Osoby z upośledzeniem umysłowym, [w:] Szczepankowska B., Ostrowska A. (red.), Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym, Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego, Warszawa.
Mrugalska K. (1996). Orientacja zawodowa oraz poradnictwo i szkolenie zawodowe osób z upośledzeniem umysłowym, „Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej”, nr 4.
Noskowicz-Bieroniowa H. (2000), Zmagania z padaczką, Agencja Wydawniczo-Usługowa Emilia, Kraków.
Oleś M. (1998), Asertywność u dzieci w okresie wczesnej adolescencji, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Polak-Sopińska A. (2008), Przystosowanie stanowisk pracy do indywidualnych możliwości osób niepełnosprawnych, podstawą ich aktywizacji zawodowej, [w:] Barczyński A. (red.), Społeczne korzyści zatrudniania osób niepełnosprawnych, nr 54, KIG-R, Warszawa.
Rozporządzenie Ministra, Gospodarki, Pracy i Polityki społecznej z dnia 15 lipca 2003 r., w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. nr 139, poz. 1328, z późn. zm).
Suchińska A. (2008), Gdzie i jak pracują osoby badane? In Łukowski W. Osoby z ograniczoną sprawnością na rynku pracy – portret środowiskowy, Wydawnictwo Warszawa Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej,,Academica”.
Safilios-Rothschild C. (1976), The socjology and Psychology of Disability and Rehabilitation. For Sokołowska M., Ostrowska A. Socjologia kalectwa i rehabilitacji. Wybrane problemy, PAN, IFiS, Warszawa.
Stan zdrowia ludności (2004), https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/stan-zdrowia-ludnosci-polski-2004-r,6,4.html [access: 31.01.2019].
Szczepankowski B. (1998). Osoby z uszkodzonym słuchem, [w:] Szczepankowska B., Ostrowska A. (red.), Zeszyt informacyjno-metodyczny, nr 10, Warszawa.
Szczupał B. (2007). Wybrane problemy zatrudnienia osób z autyzmem, „Aktywizacja Zawodowa Osób Niepełnosprawnych” nr 1.
Teczka informacyjna. Sprawni niepełnosprawni (2005), Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej. Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, Warszawa – Ciechanów.
Tokarski T., Myrcha K., Kamińska J., Konarska M., Kurkus-Rozowska B., Łuczak A., Serafin R. (2007), Materiały szkoleniowe dla służb BHP tworzonych w spółdzielniach ze szczególnym uwzględnieniem stanowiska pracy, COP, PIB, Warszawa.
Tylka J. (1998), Osoby z chorobami układu krążenia – niektóre aspekty, [w:] Szczepankowska B., Ostrowska A. (red.), Problem niepełnosprawności w poradnictwie zawodowym. Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego, Krajowy Urząd Pracy, Warszawa.
Walkowska W. (2008). Bariery w readaptacji osób niesłyszących, [w:] Frąckiewicz L. Przeciw wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych, Warszawa.
Wiliams D. (2005), Nikt nigdzie. Wydawnictwo Fraszka Edukacyjne we współpracy z Fundacją SYNAPSIS. Warszawa.
Copyright (c) 2019 Central European Review of Economics & Finance
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
