Wartość predykcyjna zmiennych psychologicznych u kierowców w prognozowaniu wypadków w ruchu drogowym

The predictive value of psychological variables in drivers in forecasting accidents in road traffic

Abstract

The main objective of the study is to determine which variables comprise the psychological portrait of the perpetrators of road accidents, and on what basis the tendency to be involved in these accidents is most accurately predictable. The article is based on empirical studies conducted on 100 men (preliminary and periodic studies in the field of transport psychology and occupational medicine). The age of the surveyed drivers ranged from 19 to 70 years (average age 40). The tests included: Raven's Standard Progressive Matrices, EPQR, Device Piórkowski Type, and a Computerized Test Battery System – Polipsychograph. In comparison to „safe” drivers, participants of a road traffic collision were more extrovert and conscientious, less inclined to lie, showed greater motor speed (with increased impulsiveness) and higher level of general intelligence. They were characterized by better coordination. The results show that there are positive psychophysical features prevalent with drivers participating in road accidents, which suggests that as intermediary variables they have an influence on the level of self-esteem that is „responsible” for the propensity to risky behavior with its consequences.

Kolizje i wypadki drogowe określane są często jako zdarzenia losowe, których nie da się przewidzieć. Celem pracy jest określenie, które zmienne składają się na portret psychologiczny sprawców wypadków drogowych i na podstawie których najtrafniej można prognozować skłonność do uczestniczenia w tych wypadkach.

Artykuł jest oparty o badania empiryczne przeprowadzone na 100 mężczyznach (badania wstępne i okresowe w zakresie psychologii transportu oraz medycyny pracy). Wiek badanych kierowców mieścił się w przedziale od 19 do 70 roku życia (średnia wieku 40 lat). W badaniach zastosowano: Test Matryc Ravena, EPQR, Aparat typu Piórkowski oraz komputerowy system baterii testów „Polipsychograf”.

Kierowcy będący uczestnikami kolizji w ruchu drogowym byli, w porównaniu z kierowcami „bezpiecznymi”, bardziej ekstrawertywni i sumienni, mniej skłonni do kłamstwa, wykazywali się większą szybkością motoryczną (przy zwiększonej impulsywności) oraz wyższą inteligencją ogólną, cechowała ich także lepsza sprawność w zakresie koordynacji prostej. Okazuje się, że pozytywne cechy psychofizyczne współwystępują u kierowców uczestniczących w wypadkach drogowych, co nasuwa hipotezę, że jako zmienne pośredniczące wpływają na poziom samooceny będący „odpowiedzialny” za skłonność do ryzyka ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Słowa kluczowe: psychologia transportu, wypadki drogowe, osobowość, sprawność motoryczna.