Ocena zagrożeń i tendencje do niebezpiecznych zachowań w ruchu drogowym u kierowców w zależności od płci

  • Krzysztof Horoszkiewicz
Keywords: percepcja ryzyka drogowego, osobowość, temperament, badania kierowców, zachowania ryzykowne a płeć.

Abstract

Celem artykułu jest zreferowanie badań nad różnicami między kobietami i mężczyznami w ocenie niebezpieczeństwa określonych
sytuacji drogowych oraz częstotliwości przyznawania się do podejmowania zachowań niebezpiecznych w tych sytuacjach. Dodatkowo
uwzględniono wpływ cech osobowości na spostrzeganie i podejmowanie ryzyka drogowego.
Za pomocą „Testu Próbek Sytuacji Drogowych” oraz kwestionariuszy
Eysencka „EPQR(S)” „IVE” zbadano 100 osób (po 50 kobiet i mężczyzn), którzy uczestniczyli w profilaktycznych badaniach psychologicznych w związku z kierowaniem samochodem osobowym w pracy.
Wykazano, że kobiety były w większym stopniu, niż mężczyźni,
skłonne do przyznawania się do popełniania wykroczeń drogowych,
natomiast mężczyźni z kolei wykazywali się większym „uwrażliwieniem” na zagrożenia drogowe. Z badań wynika ponadto, że w konsultacjach psychologicznych kierowców powinno się uwzględniać
właściwości osobowości i temperamentu, gdyż mają one związek
z percepcją zagrożeń drogowych i stanowią uzupełnienie parametrów
psychofizjologicznych.

 

The main objective of the study is to show differences between women
and men in the assessment of the danger of specific traffic situations
and determine the frequency of admission to take dangerous behavior
in these situations.
Additionally, the influence of personality traits on perception was controlled for and undertaking road risk.
“Road Test Samples” and Eysenck’s “EPQR (S)” “IVE” questionnaires
were used by 100 people (50 women and men), who participated in preventive psychological tests in connection with driving a car at their work.
It has been shown that women were more likely than men to admit to
committing traffic offenses, while men in turn showed greater “sensitivity” to road hazards.
The research also shows that in psychological consultations for drivers
should have been explained some personality and temperament characteristics, because they are related to the perception of road hazards and
they are complementary to psychophysiological parameters.

References

1. Bahadorimonfared, A., Soori, H., Mehrabi, Y., Delpisheh, A.,
Esmaili, A., Salehi, M., Bakhtiyari, M. (2013). Trends of fatal road traffic injuries in Iran (2004–2011). PloS one, 8(5),
e65198. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0065198
2. Cibor, R., Korchut, W. (2011). Perception of risk and inclination toward risky behaviours – initial reports. W: W. Horst,
G. Dahlke (red.), Driver occupational safety, perception and
behaviour, s. 17-36. Poznań: Publishing House of Poznań University of Technology.
3. Constantinou, E., Panayiotou, G., Konstantinou, N., Loutsiou-
-Ladd, A., Kapardis, A. (2011). Risky and aggressive driving
in young adults: Personality matters. Accident Analysis &
Prevention, 43(4), 1323-1331. https://doi.org/10.1016/j.
aap.2011.02.002
4. Cordellieri, P., Baralla, F., Ferlazzo, F., Sgalla, R., Piccardi, L.,
Giannini, A. M. (2016). Gender effects in young road users
on road safety attitudes, behaviors and risk perception.
Frontiers in psychology, 7, 1412. https://doi.org/10.3389/
fpsyg.2016.01412
bezpieczeństwo i ekologia
36 Autobusy 12 /2019
5. González-Sánchez, G., Maeso-González, E., Olmo-Sánchez, M. I., Gutiérrez-Bedmar, M., Mariscal, A., García-Rodríguez, A. (2018). Road traffic injuries, mobility and gender.
Patterns of risk in Southern Europe. Journal of Transport &
Health, 8, 35-43. https://doi.org/10.1016/j.jth.2017.11.147
6. Harrison, M.A., 2011. College students’ prevalence and
perceptions of text messaging while driving. Accid. Anal.
Prev. 43 (4), 1516–1520. http://dx.doi.org/10.1016/j.
aap.2011.03.003.
7. Horoszkiewicz, K., Marcisz, Cz., Marcisz, E., Korchut, A.
(2017). Percepcja niebezpieczeństwa u kierowców. Cz. 1,
W: Cz. Marcisz, K. Popiołek (red.), Psychologia i medycyna
w zawodach trudnych i niebezpiecznych, Tychy: Psychotronics
publishing, s. 150-162.
8. Jaworowska, A. (2011). Kwestionariusze Osobowości Eysencka EPQR, EPQR w wersji skróconej. Warszawa: Pracownia
Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego 2011.
9. Jaworowska, A. (2011a). Kwestionariusz impulsywności.
Impulsywność, skłonność do ryzyka, empatia. Warszawa:
Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa
Psychologicznego.
10. Łuczak, A., Tarnowski, A. (2013). Temperament i osobowość
w diagnozie predyspozycji kierowców. Warszawa: CIOP.
11. Łuczak, A., Tarnowski, A. (2014). Artefakty w opartych na
metodach kwestionariuszowych badaniach psychologicznych
kierowców. Medycyna Pracy, 65(3), 373-385.
12.Melosik, Z (2015). Samochód, tożsamość i płeć kulturowa.
Poznań, Studia edukacyjne nr 36, s. 73-86. DOI: 10.14746/
se.2015.36.5; Za: O’Connell, S., The Car and British Society:
Class, Gender and Motoring, 1896-1939.
13. Mohtasham-Amiri, Z., Dastgiri, S., Davoudi-Kiakalyeh, A.,
Imani, A., Mollarahimi, K. (2016). An epidemiological study
of road traffic accidents in Guilan Province, Northern Iran in
2012. Bulletin of Emergency & Trauma, 4(4), 230.
14. Odachowska, E., Ścigała, D.K. (2012). Psychologiczna charakterystyka tendencji do zachowań ryzykownych na podstawie kierowców poddawanych badaniom psychologicznym
w zakresie braku lub istnienia przeciwwskazań do kierowania
pojazdem. W: E. Odachowska (red.), Psychologia zachowań ryzykownych w ruchu drogowym, s. 109-139, Warszawa: Instytut
Transportu Samochodowego.
15.Odachowska, E., Ścigała, D. K. (2014). Kobieta i mężczyzna
za kierownicą. Psychologiczne aspekty różnic płciowych w zachowaniu na drodze. Transport Samochodowy, z. 2, s. 45-71.
16. Odachowska, E. (2015). Badania temperamentu w psychologii transportu. W: E. Odachowska (red.). Badania kwestionariuszowe w psychologii transportu. Przegląd stosowanych
metod, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Transportu Samochodowego, s. 94-146.
17. Özkan, T., Lajunen, T. (2006). What causes the differences
in driving between young men and women? The effects of
gender roles and sex on young drivers’ driving behaviour and
self-assessment of skills. Transportation Research Part F:
Traffic Psychology and Behaviour, 9(4), 269-277. https://doi.
org/10.1016/j.trf.2006.01.005
18.Pulido, J., Barrio, G., Hoyos, J., Jiménez-Mejías, E., del Mar
Martín-Rodríguez, M., Houwing, S., Lardelli-Claret, P. (2016).
The role of exposure on differences in driver death rates by
gender and age: results of a quasi-induced method on crash
data in Spain. Accident Analysis & Prevention, 94, 162-167.
https://doi.org/10.1016/j.aap.2016.05.020
19. Santamariña-Rubio, E., Pérez, K., Olabarria, M., Novoa,
A. M. (2014). Gender differences in road traffic injury rate
using time travelled as a measure of exposure. Accident
Analysis & Prevention, 65, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.
aap.2013.11.015
20.Stawiarska-Lietzau, M. (2007). Płeć, temperament a skłonność do ryzyka. Prace naukowe Akademii im. Jana Długosza
w Częstochowie, Seria Psychologia, z. XIV, s. 83-93.
21. Struckman-Johnson, C., Gaster, S., Struckman-Johnson, D.,
Johnson, M., & May-Shinagle, G. (2015). Gender differences in psychosocial predictors of texting while driving. Accident Analysis & Prevention, 74, 218-228. https://doi.org/10.1016/j.aap.2014.10.001.
22.Symon, E. (2018). Wypadki drogowe – statystyka. Wypadki drogowe w Polsce. Warszawa: Komenda Główna Policji.
Pobrane z http: http://statystyka.policja.pl/st/ruch-drogowy/76562,Wypadki-drogowe-raporty-roczne.html Dostęp
24.06.2019 r.
23.Ucińska, M., Odachowska, E. (2016). Psychologiczne badania
kierowców: nowe uwarunkowania w kontekście zmiany przepisów. Autobusy – Technika. Eksploatacja. Systemy transportowe, 17, nr 6, s. 451-458.
24. Ulleberg, P., Rundmo, T. (2003). Personality, attitudes and
risk perception as predictors of risky driving behaviour among
young drivers. Safety science, 41(5), 427-443. https://doi.
org/10.1016/S0925-7535(01)00077-7.
25.Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 o kierujących pojazdami (Dz.
U. z 2011, Nr 30, poz. 151 z późn. zm.).
26.Vollrath, M., Huemer, A. K., Teller, C., Likhacheva, A., Fricke, J.
(2016). Do German drivers use their smartphones safely? -
Not really! Accident Analysis & Prevention, 96, 29-38. https://
doi.org/10.1016/j.aap.2016.06.003.
Published
2021-01-24
Section
Articles